THƯ VIỆN QUỐC GIA VIỆT NAM

Từ ngày 18 đến ngày 26 tháng 5 năm 2025, ông Nguyễn Xuân Dũng – Giám đốc Thư viện Quốc gia Việt Nam đã tham dự Hội nghị Đại hội đồng thường niên của Mạng lưới số Pháp ngữ (RFN) diễn ra tại Québec, Canada. Sự kiện có sự góp mặt của 13 đại biểu đến từ 12 đơn vị thành viên, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong tiến trình củng cố hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm giữa các thư viện và cơ quan lưu trữ trong cộng đồng Pháp ngữ.

Toàn cảnh Hội nghị Đại hội đồng RFN

Hội nghị năm nay mang chủ đề “Số hóa – Từ bảo tồn đến trí tuệ nhân tạo”, phản ánh những vấn đề mang tính thời sự trong hoạt động thư viện hiện đại, đặc biệt là xu hướng chuyển đổi số, phát triển công nghệ dữ liệu, và ứng dụng AI trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Pháp ngữ. Các hoạt động chính của hội nghị bao gồm phiên toàn thể Đại hội đồng, chuỗi hội thảo, tọa đàm khoa học với sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực thư viện, thông tin và công nghệ.

Ông Nguyễn Xuân Dũng, Giám đốc Thư viện Quốc gia Việt Nam và các đồng nghiệp tiến hành thảo luận nhóm

Trong các phiên thảo luận và tọa đàm, đại biểu đến từ các quốc gia thành viên đã tích cực chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn và mô hình triển khai hiệu quả trong lĩnh vực bảo tồn tài liệu di sản, số hóa dữ liệu và phát triển kho lưu trữ số. Các chủ đề được trao đổi bao gồm quy trình bảo quản tài liệu gốc trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt, kỹ thuật số hóa phù hợp với đặc thù tài liệu cổ, cũng như các phương pháp đảm bảo tính bền vững và khả năng truy cập lâu dài của dữ liệu số.

Hội thảo với chủ đề “Số hóa – Từ bảo tồn đến trí tuệ nhân tạo”

Một điểm nhấn đáng chú ý trong các phiên tọa đàm là phần trình bày các giải pháp công nghệ mới nhằm phát hiện, kết nối và khai thác hiệu quả nội dung bằng tiếng Pháp trong môi trường số. Các đại biểu đã thảo luận về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo để nhận dạng văn bản cổ, triển khai nền tảng tra cứu liên thông đa ngôn ngữ, và xây dựng cơ sở dữ liệu mở nhằm phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và phát triển cộng đồng.

Nhiều sáng kiến tiêu biểu đã được giới thiệu, trong đó có mô hình bảo tồn và truy cập số liệu di sản văn hóa của Senegal thông qua nền tảng kỹ thuật số tích hợp, chiến lược phục hồi dữ liệu sau thiên tai của Haiti, giải pháp số hóa phân tán tại các thư viện vùng sâu của Cameroon, hệ thống khai thác tài liệu Pháp ngữ trên nền tảng AI do Canada phát triển, và chương trình liên kết thư viện số xuyên quốc gia do Bỉ khởi xướng.

Ông Frédéric Lemmers, Giám đốc Số hóa, Thư viện Hoàng gia Bỉ thảo luận về AI trong thư viện.

Những sáng kiến này không chỉ thể hiện tinh thần hợp tác năng động giữa các thành viên RFN, mà còn mở ra nhiều hướng đi khả thi cho các thư viện quốc gia trong việc hiện đại hóa hạ tầng số, tăng cường tiếp cận tri thức, và bảo đảm quyền tiếp cận thông tin công bằng cho mọi đối tượng người dùng – đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với các thách thức về suy giảm tài nguyên thông tin, biến đổi khí hậu và bất bình đẳng số.

Thư viện Quốc gia Việt Nam, với vai trò là thành viên tích cực của RFN từ năm 2007, tiếp tục khẳng định cam kết đồng hành cùng mạng lưới trong việc thúc đẩy chuyển đổi số và phổ biến nội dung văn hóa Pháp ngữ. Ông Nguyễn Xuân Dũng đã có các cuộc gặp gỡ và trao đổi bên lề hội nghị với nhiều lãnh đạo thư viện và cơ quan lưu trữ quốc gia, trong đó có Thư viện và Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Quebec, Thư viện Quốc gia Pháp, Thư viện và Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Canada, Thư viện Quốc gia Bờ Biển Ngà, Thư viện Hoàng gia Bỉ. Các cuộc tiếp xúc song phương là cơ hội quý báu để hai bên cùng chia sẻ định hướng chiến lược, tìm kiếm khả năng hợp tác về số hóa tài liệu, trao đổi chuyên gia, đào tạo cán bộ thư viện và phát triển các kho dữ liệu mở trong không gian Pháp ngữ.

Ông Nguyễn Xuân Dũng, Giám đốc Thư viện Quốc gia Việt Nam với các đồng nghiệp quốc tế

Ngoài ra, trong khuôn khổ Hội nghị, các đại biểu được tham quan các thiết chế thư viện, lưu trữ tiêu biểu tại Québec và Montréal: Thư viện Lớn, Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Quebec, Thư viện Quốc hội Quebec, Thư viện Gabrielle-Roy, Thư viện Đại học Laval. Các chuyến tham quan không chỉ giúp đại biểu hiểu rõ hơn về mô hình vận hành và chiến lược phát triển thư viện tại Quebec nói riêng và Canada nói chung, mà còn tạo điều kiện để trao đổi chuyên môn, mở rộng quan hệ hợp tác và học hỏi những kinh nghiệm thiết thực trong công tác lưu trữ, phục vụ người dùng và đổi mới thư viện trong kỷ nguyên số.

Đại biểu RFN tham quan các thư viện.

Không chỉ là hoạt động đối ngoại thường niên, chuyến công tác tại Canada của Thư viện Quốc gia Việt Nam lần này còn là dịp để cập nhật các xu hướng công nghệ mới trong ngành thư viện toàn cầu, đồng thời thể hiện tinh thần chủ động, hội nhập và sáng tạo của Việt Nam trong nỗ lực phát triển tri thức và bảo tồn di sản số.

_______________

Tin: Hương Giang; Ảnh: Pascale Simard/BAnQ